ارتباط بین تیپ الگوهای گردشی تراز دریا، با بارش‌های فراگیر در ایران

در این مقاله ارتباط بین الگوهای جوی تراز دریا با بارش‌های فراگیر در ایران شناسایی شده است. برای این هدف از رویکرد همدید محیطی به گردشی استفاده شد؛ به‎طوری که ابتدا داده‎های بارش روزانۀ 210 ایستگاه همدید از سازمان هواشناسی ایران در دورۀ 1980 تا 2009 گرداوری شد. سپس با روش زمین‎مرجع کریجینگ، داده‎ها با ابعاد 9/5×9/5 کیلومتر میان‎یابی شد و با اعمال شرایطی، 1548 روز بارش فراگیر در ایران به‎دست آمد. در مرحلۀ دوم داده‌های روزانۀ میانگین فشار تراز دریا از سری داده‌های بازکاوی‎شدۀ NCEP/NCAR در 1548 روز مورد نظر برداشت شد. سپس با روش تحلیل مؤلفۀ مبنا (PCA) و تحلیل خوشه‎ای، الگوهای گردشی تراز دریا طبقه‎بندی شدند. درنتیجه پنج تیپ عمده برای بارش‎های فراگیر به‎دست آمد. نتایج نشان داد که بارش‎های فراگیر و سنگین ایران را می‎توان در اثر تقویت سه سامانۀ عمده در تراز دریا شناسایی کرد. این سامانه‎ها پرفشار تبت، پرفشار اقیانوس اطلس شمالی و کم‎فشار ایسلند ـ قطبی هستند. چنانچه این سه سامانه با هم تقویت شوند، گرادیان فشار روی ایران افزایش می‎یابد و با تشکیل یک جو باروکلینیک، بارش‎های فراگیر و سنگینی در ایران رخ می‌دهد که بیشینۀ میانگین آنها روی نواحی مرتفع کوه‎های زاگرس است.